Γράφει : Μοίρας Κωνσταντινος
Ὑπῆρχε μία Ἐποχή, πού οἱ ἂνθρωποι ἦταν τόσο πεπεισμένοι ὃτι ἠ Γῆ εἶναι ἐπίπεδη, πού ἡ ἰδέα ὃτι θά μποροῦσε νά εἶναι στρογγυλή, τούς ῆταν ἀδιανόητη. Ἒτσι καί σήμερα, ἡ Ἰδέα μιᾶς Κοινωνίας πού θα ἐκδιδει καί θά χρησιμοποιεῖ τό δικό της νόμισμα, παράλληλα μέ ἓνα ὲθνικό νόμισμα ἢ ἐντός μίας νομισματικῆς ζώνης, ἲσως νά φαίνεται ἀδιανόητη. Ὃμως, τό γεγονός αὐτό ἒχει συμβεῖ και μάλιστα ἀρκετές φορές παγκοσμίως, αλλά περιστασιακά καί χωρίς ἐκτεταμένη ἐφαρμογή.
Συμβαίνει καί σήμερα σέ ἀπομονομένες κυρίως κοινωνίες -χωριά – της Ἰταλίας. Γερμανίας, Ἰσπανίας ίσως κι ἀλλοῦ. Συμβαίνει και στην Ἑλλαδα, στήν ὂμορφη Πηγή Σερρών, πού από τήν 25η Μαρτίου 2012 , ἒχει υἱοθετήσει την παράλληλη χρήση τῆς δραχμῆς στίς συναλλαγές τῶν κατοίκων της.
Μπορεῖ ὡστόσο νά ξανασυμβεῖ, σε μόνιμη πλέον βάση καί με τεράστια ὀφέλη για την ἀνθρωπότητα, τήν ποιότητα τῆς ζωῆς, ὃταν πλέον ὁ Ἂνθρωπος χειραφετηθεῖ, ἀντιληφθεῖ ποιοί εἶναι οἱ Δυνάστες του, τά ὃπλα πού διαθέτουν ἐναντίον του καί ἀποφασίσει νά τούς ἀντισταθεῖ…
…Καί ἓνα ἀπό τά ὃπλα πού χρησιμοποιούν ἐναντίον του, εἶναι το Νόμισμα .
Μία ἱστορία σάν παραμύθι
Τό οἰκονομικό ἐγχείρημα, πού ἒλαβε χώρα στην κωμόπολη Wörgl (Βεργκλ) τῆς Αὐστρίας,
Ἡ σύγχρονη πόλη τοῦ Woerg;.
γνωστό ὡς » Τό πείραμα τοῦ Wörgl » ἢ «Τό Θαῦμα τοῦ Wörgl » εἶναι ἓνα σύγχρονο οἰκονομικό παραμύθι. Ἀποτελεῖ ἓνα μάθημα Νομισματικῆς Θεωρίας, βγαλμένο ἀπ’ τήν ζωή. Εἶναι μία ἁπλουστευμένη, ἀλλά καί μία ρεαλιστική ταυτόχρονα ἐφαρμογή τῆς κυκλοφορίας τοῦ χρήματος σε «μικρογραφία». Μᾶς διδάσκει μέ ἁπλό τρόπο , τί σημαίνει νόμισμα, πῶς κυκλοφορεῖ τό χρῆμα καί ποιός εἶναι ὁ πραγματικός του ρόλος.
Ἀποτελεῖ ἓνα υπόδειγμα, γιά τό πώς μία ἀναμόρφωση τοῦ Τραπεζικοῦ Συστήματός μπορεῖ νά ἐξασφαλίσει ἀνάπτυξη καί να καταστήσει ἓνα νόμισμα, πιό σταθερό ἀπ’ ὃτι εἶναι σήμερα.
Εἶναι ἓνα τέλειο παράδειγμα, γιά τό πώς θα ἒπρεπε νά λειτουργεῖ σήμερα το Τραπεζικό σύστημα. Αντίθετα, τό σημερινό «νεοπλασματικό» νόμισμα ή νόμισμα βαμπίρ, ὡς ἐργαλεῖο τοῦ Τραπεζικοῦ καρτέλ καί του μονοπωλιακοῦ πλέον συστήματος ἒκδοσης χρήματος, ἒχει μετασχηματισθεῖ ἒτσι, ὧστε νά παράγει ἀπό μόνο του (χωρίς ἐργασία ἢ ἐπένδυση), κέρδος δηλ. Τόκο. Ἐδῶ καί πολύ καιρό τείνει στό νά μᾶς ἀποτρέψει, ἀπό τό νά ἒχουμε ἓνα σταθερό νομισματικό σύστημα, ἐνῶ λειτουργεῖ ὡς μηχανισμός ἐπιβολῆς κοινωνικῆς, ἐργασιακῆς καί κάθε λογῆς κυριαρχίας.
Τοπικό νόμισμα θα σήμαινε, ὃτι κάποιοι παγκοσμίου κύρους «ἰδιῶτες», θά χάσουν τό μονοπώλιο τῆς ἐκτύπωσης νομίσματος και τά ἰλιγγιώδη κέρδη πού αὐτή τους ἀποφέρει. Φυσικά ἡ ἒκδοση χρήματος δεν ἒχει να κάνει μέ τήν τυπογραφία, ἀλλά μέ τήν παραγωγή πλούτου ἀπό το ΤΙΠΟΤΑ. Μήπως ἂραγε ἡ ἒκδοση χρήματος εἶναι ἓνα ἐπάγγελμα, γιατί τότε ὃλοι θα ἢθελαν νά εἶναι ἐκδότες χρήματος. Ὃσο κι ἂν δεν το πιστεύετε ΝΑΙ.!! Ἡ ἐκδοση χρήματος ἒχει καταστεῖ πλέον ἐπάγγελμα. Ἐπάγγελμα ὃμως, γιά μετρημένες στά δἀκτυλα τοῦ ἑνός χεριοῦ οἰκογένειες σε ὁλόκληρο τόν κόσμο, οἱ ὁποῖες μάλιστα, ἒχουν ἀπόλυτη ἐπίγνωση τῆς ἀπάτης πού διαπράττουν.
Μετά τήν οίκονομική ἂνθιση της πόλεως τοῦ Woergl, τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Ὓφεσης (1029-1933), δημιουργώντας τό δικό του τοπικό νόμισμα, Τράπεζες καί Κυβέρνηση, προσπάθησαν νά ἀποτρέψουν ὁποιονδήποτε ἂλλη τοπική κοινωνία, ἀπό τήν οἰκονομική της λύτρωση.
Στόν τίτλο τοῦ ἂρθρου, χρησιμοποιῶ τόν προσδιορισμός ΑΛΗΘΙΝΟ, γιά να ἐπισημάνει τήν ὀρθότητα στήν χρήση του, δηλαδή ὡς ἀνταλλακτικοῦ μέσου καί ὂχι ὡς μέσου κερδοσκοπίας. Ὑπάρχει ἐπίσης ὁ ὃρος ΕΛΕΥΘΕΡIA, γιά νά δηλώσει τήν ἀποδέσμευσή του ἀπό τόν τόκο. Ὃταν τό χρῆμα ἒχει τόκο ἀποτελεῖ Μέσον καταδυνάστευσης ἀπό τον ἐκδοτη, μέ θύμα τόν κάτοχο. Ὃταν τό χρῆμα εἶναι ἂνευ τόκου, εἶναι ἂχρηστο γιά τόν ἐκδότη, ὡς μέσον χειραγώγησης καί ἐπιτρέπει σέ ἂτομα καί λαούς, νά ζοῦν ἐλεύθερα καί νά εὐημεροῦν.
Μέ λίγα λόγια Τό πείραμα τοῦ Wörgl εἶναι ἓνα μάθημα, γιά ὃσα τό οἰκονομικό σύστημα, ΔΕΝ θά ἢθελε νά συνειδητοποιήσει ὁ πολύς κόσμος, καθώς ἀποκαλύπτεται ὁ πραγματικός ρόλος, τόσο τοῦ χρήματος – ἀλλοτε ὡς μέσου συναλλαγῶν και ἂλλοτε ὡς μέσου καταδυνάστευσης. Ἀποκαλύ[τεται ἐπίσης καί ὁ κυρίαρχος ρόλος τῶν ἐκδοτικῶν Τραπεζών, ὂχι μόνο σήμερα, ἀλλά διαχρονικά, πολύ πρίν τολμήσουν κάποιοι τό ἐγχείρημα στο Wörgl.
Ἂς προσπαθήσουμε ὃμως νά ξετυλίξουμε τό κουβάρι τῆς ἱστορίας μας.
Ἡ Κρίση στή Εὐρώπη…
Τό Wörgl εἶναι μιά βιομηχανική κωμόπολης τοῦ Τυρόλο, στήν περιφέρεια Kufstein τῆς Αὐστρίας, μόλις 20 χλμ. άπό τα σύνορα μέ τήν Βαυαρία. Ἀνέκαθεν διέθετε τό πλεονέκτημα τοῦ ὁδικοῦ καί σιδηροδρομικοῦ κόμβου τῆς περιοχῆς, καθώς συνδέει σιδηροδρομικῶς τό Innsbruck μέ τό Μόναχο (Munich). Μετά τήν δημιουργία τῶν σιδηροδρόμων τόν 19ο αι. ἡ βιομηχανία καί τό ἐμπόριο ἂρχισαν νά ἀνθίζουν, σέ μία περιοχή μέχρι τότε, κατ’ ἐξοχήν ἀγροτική. Εἰδικά ἡ ἐκμετάλλευση τῆς ξυλείας καί τοῦ τσιμέντου γνώρισαν ἐκπληκτική ἀνάπτυξη.
1932.Ενοπλα τμήματα Ἐργατικῶν -Σοσιαλδημοκρατῶν (Schutzbunds) παρελαύνουν
Ἀνάμεσα στό 1918 καί τό 1932 οἱ κυβερνήσεις στήν Αὐστρία ἒρχονται καί φεύγουν, ἡ μία πίσω ἀπό τήν ἂλλη, ὡς ἀποτέλεσμα τῆς ἀστάθειας πού προκάλεσε στήν Εὐρώπη ὁ Α΄Π.Π. Ὁ ὐπέρ-πληθωρισμός κατέστρεψε τήν οίκονομία τῆς Αὐστρίας γιά χρόνια μετά τόν Πόλεμο. Τό 1914, οἱ 10.000 αὐστριακές κορῶνες ἀποτελοῦσαν μία περιουσία, μέ τήν ὁποία μποροῦσε κανείς νά ἀγοράσει ἓνα ἢ καί δύο σπίτια. Ὀκτώ χρόνια ἀργότερα, μέ τά ἲδια χρήματα δέν ἀγόραζε, οὒτε μία φέτα ψωμί. Σταθερότητα δέν ὑπῆρχε σέ τίποτα μέ αποτέλεσμα καί η πολιτική πόλωση νά εἶναι ἀκραία. Τά πολιτικά κόμματα, ἂρχιζαν νά ἐξοπλίζουν διάφορες ἀκραῖες ὁμάδες τους , (οἱ “Schutzbund” γιά τούς ἐργατικούς σοσιαλδημοκράτες καί οἱ “Heimwehr” γιά τούς συντηρητικούς) καί ἒτσι ἡ Αυστρία, εἰσέρχεται σέ μία 10ετία ἐμφυλίου πολέμου.
Χρειάστηκε μία ἐκτεταμένη μεταρρύθμιση τό 1924, χρηματοδοτούμενη ἀπό τήν Κοινωνία τῶν Ἐθνῶν (πρόδρομος τοῦ ΟΗΕ) καί μία σκληρή νομισματική πολιτική ἀπό τήν Κυβέρνηση τῆς Αὐστρίας, μέχρι ν’ ἀρχίσει νά ἀμβλύνεται τό πρόβλημα. Παρ’ ὃλα αὐτά, ὁποιαδήποτε ἐλπίδα γιά βελτίωση χάθηκε γρήγορα, ὃταν ὃλος ὁ κόσμος ἐπλήγη ἀπό τήν μεγαλύτερη ἲσως καταγεγραμμένη οἰκονομική κρίση: τό ἀμερικανικό κραχ τοῦ 1929.
Τό 1929 μέ τήν κατάρρευση τῆς χρηματιστηριακῆς ἀγορᾶς στήν Ἀμερική, οἱ οἰκονομικές συνθῆκες εἶναι θλιβερές καί στἡν Εύρώπη. Ἡ ἀπότομη μείωση τῆς παραγωγῆς, εἶναι ἡ αἰτία νά χαθοῦν εκατομμύρια θέσεων ἐργασίας Ὑπάρχει ἓνα κλίμα πολύ βαθειάς οίκονομικῆς ὓφεσης καί ἓνα καθεστώς φτώχιας, άνασφάλειας καί φόβου κυριαρχεῖ παντοῦ. Οἱ μεγαλύτερες Τράπεζες κάτω ἀπό τήν πίεση τῆς κρίσης, ἀρχιζουν νά «τρεκλίζουν» καί ἡ ἀνεργία «πετάει»στό 30%. Καμία καλή προοπτική γιά τό μέλλον. Πραγματικά καμία.
Ἡ Κρίση στό Woergl…
Ὁ Σ. Σταθμός τοῦ Woergl τήν δεκαετία τού ’30.
Οἰ συνθῆκες γιά τούς κατοίκους τῆς κωμόπολης τοῦ Wörgl, δέν θά μποροῦσαν νά εἶναι διαφορετικές. Μόνο πού ἐδῶ, ἐπιβαρύνει τήν κατάσταση ἡ ἐπανάσταση πού φέρνει ἡ ἠλεκτροδότηση τῶν τραίνων, καθώς μειώνει ἐπιπλέον τίς θέσεις ἐργασίας στούς σιδηροδρόμους. Καί τό Wörgl, ὢς σιδηροδρομικός κόμβος ἀπασχολοῦσε πολλούς σιδηροδρομικούς ὑπαλλήλους. Παράλληλα, ὁ ἐξηλεκτρισμός τῶν τραίνων, μειώνει τίς ἀποστάσεις καί ἐπιτρέπει σέ περισσότερους τουρίστες νά ἐπισκεφθοῦν τήν ἐπαρχία τοῦ Τυρόλο, μέσω τοῦ Wörgl καί τοῦ Innsbruck . Ἡ νέα κατάσταση ὃμως, ἀπαιτεῖ τήν δημιουργία νέων τουριστικῶν ὑποδομῶν.
Άπό τούς 4.200 κατοίκους τοῦ Wörgl, τήν περίοδο 1931/32, οἱ 1.500 εἶναι ἂνεργοι (ἀντιστοιχεῖ στό 30% τῆς ἀνεργίας πού πλήττει τήν κοινωνία τήν ἐποχή ἐκείνη) καί πάνω ἀπό 200 οίκογένεις ζοῦν χωρίς κοινωνικές παροχές, στήν πλήρη ἒνδοια. Ἐταιρεῖες ἐξαφανίζονταν, ἐργάτες ἀπολύονταν, ἀκόμη καί ἡ τοπική βιοτεχνία μπύρας, ἦταν στά πρόθυρα χρεοκωπίας.
Ἡ μικροσκοπική τυρολέζικη κοινότητα, μέχρι τώρα ζοῦσε ἀπό τήν βιομηχανία τσιμέντου, ἐπεξεργασίας ξύλου (κυτταρίνης) καί τόν τουρισμό, πού σήμερα ἒχουν καταρρεύσει. Οἱ ἐγκαταστάσεις τσιμέντου στο Kitzbühel, το 1930 ἀπασχολοῦσαν 45 -60 ἂτομα, ἐνῶ το 1933 ὁ άριθμός εἶχε συρρικνθωθεῖ μόλις στους 2 . Το ἐργοστάσιο παραγωγῆς κυτταρίνης,, το ὁποῖο το 1930 ἐξακολουθοῦσε να ἀπασχολεῖ 360 με 410 ἐργάτες, το 1933 διατηροῦσε μόνο 4 συντηρητές μηχανῶν. Το τοπικό ἐργοστάσιο μπύρας Zipf παρέμεινε με 10-14 ἐργάτες , ἀπό 33-27 πού ἀπασχολοῦσε πρίν. Οἱ φόροι πρός τήν ὁμοσπονδιακή κυβέρνηση καί τόν Δῆμο ἐξελίσσονται ἀρνητικά, ὡς ἐξῆς :
ΑΥΣΤΡΙΑ : ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΦΟΡΩΝ 1928 1932
ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΚΟΙ ΦΟΡΟΙ 63.000 43.800
ΔΗΜΟΤΙΚΟΙ ΦΟΡΟΙ 43.700 17.100
Τό Ταμιευτήριο τοῦ Innsbruck. στό ὁποῖο ἡ κοινότητα τοῦ Woergl ὂφειλε τό τεράστιο ποσόν τῶν 1.290.000 σελινίων, (πού εἶχε δανειστεῖ γιά τήν κατασκευή ἑνός μοντέρνου Γυμνασίου, που ξεκίνησε νά κατασκευάζει το 1927), τόν Ἰούλιο τοῦ 1931 αὒξησε τά ἐπιτόκιά της ἀπό 7% σέ 10%. Τό ταμεῖο τῆς Κοινότητας ἦταν ἂδειο καί τό τοπικό 
συνεταιριστικό ταμιευτήριο Raiffeisenkasse, ἀνέστειλε τἰς ἐργασίες του, καθώς ὃλα του τά περιουσιακά στοιχεῖα, περιλαμβανομένων καί ἐκείνων τῆς κοινότητας, εἶχαν «παγώσει».
Καί μέσα σ’ ὃλα αὐτά ἓνα φῶς ἐλπίδας, ἓνα θαῦμα – ὃπως άργότερα ὀνομάστηκε – ἢ ἲσως, ἓνα μικρῆς διάρκειας ἐπιτυχημένο πείραμα, ἑνός δαιμόνιου δήμαρχου τῆς μικρῆς κωμόπόλης τοῦ Woergl.
Ὁ Δήμαρχος Michael Unterguggenberger
Ο Δήμαρχος του Woergl, Michael Unterguggenberger
Ὁ Michael Unterguggenberger (Μίκαελ Ούντεργκαγκενμπέργκερ) γεννήθηκε στίς 15 Αὐγούστου 1884 στό Hopfgarten, ἀπό φτωχή ἐργατική οἰκογένεια καί ὁ ἲδιος κατόρθωσε νά μορφωθεῖ μόνος του, ἐργαζόμενος. Τό 1905, στά 21 του χρόνια, κατέλαβε μία θέση ὁδηγοῦ στούς Αὐστριακούς σιδηροδρόμους. Καί κάπου ἐκεῖ τελείωσε καί ἡ ἐπαγγελματική καριέρα του, καθώς ὁ ἀγώνας του για κοινωνική δικαιοσύνη, ἡ ὑποστήριξη πρός τους συναδέλφους του, ἒναντι τῶν πλουσίων ἐπενδυτών τοῦ σιδηροδρόμου καί ἡ συνδικαλιστική του δράση, ἦταν άνασταλτικοί παράγονες γιά τήν ἐξέλιξή του στήν ἐταιρεία.
Τό 1912, ἐξελέγη ἀντιπρόσωπος τῶν μηχανικών τῶν σιδηροδρόμων τῆς περιοχής τοῦ Innsbruck ,ὑπῆρξε ἰδρυτικό καί δραστήριο μέλος πολλών ὀργανώσεων, ἐνῶ τό τοπικό Συνδικάτο κατά τήν περίοδο τῆς ἡγεσίας του, αὒξησε τήν δύναμη του, ἀπό 100 σέ 800 ἂτομα!
Ὃ Unterguggenberger μετά τό τέλος τοῦ πολέμου, ἐπέστρεψε στήν ἐργασία του, ἐντάχθηκε στό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα καί ἐξελέγη στό δημοτικό συμβούλιο τοῦ Woergl. Σύντομα ἒγινε ἀρχηγός τῶν σοσιαλδημοκρατῶν τῆς περιοχῆς. Ἂν καί ὁ ἲδιος δέν ἦταν μαρξιστής, ὃπως ἀναφέρει ὁ Alex von Mural ( The Wögl Experiment With Depreciating Money). Ἦταν ἓνας ἂνθρωπος ἀνοιχτόμυαλος, πρακτικός, ἐργατικός, δραστήριος καί ἐπίμονος, πού κέρδισε τήν καρδιά τῶν συμπολιτῶν του, οἱ ὁποῖοι τόν ἐμπιστεύτηκαν τελικά καί στήν θέση τοῦ Δημάρχου, γνωρίζοντας ὃ,τι δέν θά τούς προδώσει. Τό 1919 σέ ἡλικία 35 ἐτῶν γίνεται ἀντιδήμαρχος, ἐκπροσωπόντας τούς Σοσιαλδημοκράτες.
Στίς δημοτικές ἐκλογές τοῦ 1928 ἐπετεύχθη ἰσοπαλία, καθώς Σοσιαλδημοκράτες καί Συντηρητικοί, ἐξέλεξαν τόν ἲδιο ἀριθμό ἑδρῶν στό δημοτικό συμβούλιο. Ἡ θέση τοῦ Δημάρχου κρίθηκε σέ κλῆρο. Ὁ Unterguggenberger δέν ἐξελέγη. Τουλάχιστον τότε.
Τρία ἒτη ἀργότερα ὃμως, ὁ κλῆρος ἀποφάσισε διαφορετικά καί ὁ Unterguggenberger βρέθηκε στή θέση τοῦ Δημάρχου τοῦ Woergl ἀπό τό 1931 -1934, ὃπου καί ἒμελλε νά ἀφήσει τό στῖγμα του, ὂχι μόνο στό χωριό του, ἀλλά σέ ὀλόκληρη τήν Εύρώπη καί τήν σύγχρονη νομισματική ἰστορία.
Τήν ἲδια περίπου περίοδο, ἡ Ὁμοσπονδιακή Κυβέρνηση τῆς Αὐστρίας, προκειμένου νά σταθεροποιήσει τήν νέα ἰσοτιμία τοῦ αὐστριακοῦ νομίσματος (σελίνι- Schilling), μείωσε τήν κυκλοφορία του, μέ ἀποτέλεσμα νά μειωθεῖ ἡ κατανάλωση, ἒτι περαιτέρω. Ἒτσι, στό Woergl, ὁπως καί σέ ἂλλες πόλεις τῆς Αὐστρίας, δημόσια χρηματοδοτούμενα προγράμματα, ἒπρεπε νά σταματήσουν.
Ἀπό τήν πλευρά του, ὁ νέος δήμαρχος εἶχε ἓναν μακρύ κατάλογο ἒργων πού ἢθελε νά ἐκτελέσει, ἐν μέσω κρίσεως. Ἒργα ἀπολύτως ἀπαραίτητα, ὃπως ἡ ὓδρευση τῆς πόλης, ἡ ἀσφαλτόστρωση τῶν δρόμων, ὁ ὁδικός φωτισμός, σχολεῖα, γέφυρες, ἡ φύτευση δέντρων καί πολλές τουριστικές ὑποδομές . Τα δημοτικά ταμεῖα ὃμως ἦταν σχεδόν ἂδεια, καθώς ἡ κρίση «θέριζε» στό Woergl καί οἱ δημότες ἦταν ἢδη σέ δεινή οἰκονομική κατάσταση, ἀντιμετωπίζοντας ἀρκετοί ἀπό αὐτούς πρόβλημα ἐπιβίωσης. Ὁ Δήμαρχος καταλάβαινε ὃτι μία αὒξηση τῶν δημοτικῶν τελῶν, προκειμένου νά χρηματοδοτηθοῦν τά δημοτικά ἒργα, ἦταν ἀδύνατη, καθώς θά ὁδηγοῦσε σέ περαιτέρω φτώχεια καί ὓφεση.
Ἡ Θεωρία τοῦ Silvio Gesell (1862–1930)
Γυρίζοντας πί
σω στά 1916, ὁ 32χρονος τότε μηχανικός σιδηροδρόμων, Michael Unterguggenberger, καθώς ὑπηρετοῦσε τήν στρατιωτική του θητεία, κοντά στά σύνορα, περίπου τῆς σημερινῆς Οὐκρανίας, «ἒπεσε ἐπάνω» σέ ἓνα περιοδικό τῆς ἐποχῆς , μέ τόν περίεργο τίτλο Der Physiokrat, («Ἡ Φυσική Τάξις» – The Natural Economic Order ), πού ἐκδίδονταν τότε στόν ἐντυπωσιακό άριθμό τῶν 600 τευχῶν καί ξεκίνησε νά τό διαβάζει. Ἐκεῖ βρῆκε ἑνα δημοσιευμένο ἂρθρο κάποιου συγγραφέα μέ τό ὂνομα Silvio Gesell , στό ὁποῖο παρουσίαζε μία προτωποριακή γι’ αὐτόν ἂποψη: τό πρόβλημα μέ τό χρῆμα εἶναι, ὃτι εἶναι διαφορετικό ἀπό τόν σίδηρο.(!)
Τό χρῆμα, ὡς ἀνταλλακτικό μέσον συναλλαγῆς μέσα σέ μία οίκονομία, ἡ ὁποία βασίζεται στόν καταμερισμό τῆς ἐργασίας , ἀπαιτεῖται νά προσαρμοσθεῖ στήν δυναμική τῆς πραγματικῆς οικονομίας. Γιατί ?
Ἐπειδή ὑπάρχει μία τεράστια ἀνακολουθία ἀνάμεσα στά προιόντα καί τό χρῆμα: Τά προϊόντα ἀπομειώνουν τήν ἀξία τους κατά τήν διάρκεια τοῦ χρόνου (ἂλλα νωρίτερα, ἀλλα ἀργότερα) . Δέν συμβαίνει ὃμως τό ἲδιο μέ τό χρῆμα, καθώς τά χρήματα αὐξάνονται με την πάροδο τοῦ χρόνου, καθώς παράγουν Τόκο. Γι αὐτό ἐχεις ἑνα πλεονέκτημα να φυλάξεις τό χρῆμα , ὃσο μπορεῖς περισσότερο, ἀντί νά τό ἀνταλλάξεις μέ ἀγαθά ἀπό νωρίς. Αὐτό ὁδηγεῖ τούς ἀνθρώπους νά ἀποταμιεὐουν τά χρήματά τους ἀντί νά τά δαπανοῦν, καθιστώντας τήν κυκλοφορία τοῦ χρήματος, ὃλο καί πιό ἀργή.
Γι’αὐτό τόν λόγο ἡ «Φύση τοῦ Χρήματος» κατά τον Silvio Gesell , ὀφείλει νά εὐθυγραμίζεται μέ τήν «Φύση τῶν Ἀγαθῶν». Ὃπως φθείρεται κάθε προϊόν στόν χρόνο, μέ τόν ἲδιο τρόπο οφείλει νά φθείρεται καί τό χρῆμα.
Ἡ Ἐφαρμογή :
Πῶς μπορεῖ νά γίνει αὐτό όμως ?
Ἀπάντηση : Ἐπιβάρυνση στά χρήματα τά ὁποία δέν κυκλοφοροῦν.
Μέ αὐτόν τόν τρόπο μπορεῖς νά ἀποφύγεις διακυμάνσεις στήν ἀξία τοῦ νομίσματος καί μπορεῖς νά χαλιναγωγήσεις τά ἀποτελέσματα τῆς ροῆς χρήματος πρός τούς ὁλίγους, ὑπέρ – πλούσιους ἀνθρώπους, σάν ἀποτέλεσμα τοῦ συνολικοῦ Τόκου. (Ἐλεύθερο Χρῆμα = Ἐλεύθερο ἀπό Τόκο)
Σέ περιόδους κρίσης ὃμως τό χρῆμα στό «ράφι», δηλ. ἀπόσυρσή του ἀπό τήν ἀγορά , ἲσως νά συμβάλλει στήν δημιουργία ἑνός σπειροειδοῦς προβλήματος: λιγότερα διαθέσιμα κεφάλαια → χαμηλότερες ἀμοιβές → μικρότερη κατανάλωση → ἀκόμα περισσότερα χρήματα στό «στρῶμα» → λιγότερες πωλήσεις → χρεοκωπεῖες → ἀπολύσεις → ὑψηλή ἀνεργία….. Ὃλα αὐτά τά ὀδυνηρά συνέβαιναν στήν Αὐστρία, στά τέλη τῆς 10ετίας 1920 καί ἀρχές 10ετίας 1930.
Συνεπῶς ἡ θεωρία πάνω στήν ὁποία βασίστηκε τό οἰκονομικό θαῦμα τοῦ Woergl, προέρχεται ἀπό τόν Silvio Gesell καί συγκεκριμένα τήν ἰδέα τοῦ «Ἐλεύθερου Νομίσματος» ( Freigeld), ἡ ὁποία ἀντιπροσωπεύει ἓνα τμῆμα τῆς συνολικῆς θεωρίας του, περί τῆς «Ἐλεύθερης Οἰκονομίας» (Freiwirtschaft), ὃπως τήν ἐννοεῖ ἐκεῖνος καί ὂχι ὃπως τήν ἐννοοῦμε ἐμεῖς σήμερα.
Ἡ «Ἐλεύθερη Οἰκονομία«, κατά τόν Gesell, συνίσταται ἀπό τρία κεντρικά ζητήματα, γνωστά ὣς τά τρία F :
Ἐλεύθερο Νόμισμα (Freigeld )
Ὁλα τά νομίσματα ἰσχύουν γιά μία ὁριοθετημένη περίοδο μέ σταθερή ἀξία (οὒτε πληθωρισμός, οὒτε ἀποπληθωρισμός). Μακροπρόθεσμες ἀποθεματοποιήσεις (καταθέσεις κλπ) , δέν μποροῦν να γίνονται μέσω νομισμάτων, ἀλλά μόνο μέσω ὁμολόγων ἢ μετοχῶν. Τό χρῆμα, πρέπει μόνο νά κυκλοφορεῖ καί ὂχι νά παράγει ὑπεραξία (Τόκο)
Ἐλεύθερη Χώρα (Freiland)
Ὃλη ἡ γῆ κατέχεται ἀπό Δημόσιους Φορεῖς (public institutions) καί δέν μπορεῖ νά ἀγοραστεῖ παρά μόνο νά νοικιαστεῖ. (βλ. Henry George)
Ἐλεύθερο Ἐμπόριο (Freihandel)
Τά σημαντικότερα πλεονεκτήματα, ἀλλά καί ἀποτελέσματα πού προκύπτουν ἀπό τήν «Ἐλεύθερη Οἰκονομία» τοῦ Gesell εἶναι :
- Περισσότερες ἰδιωτικές δαπάνες γιά κατανάλωση καί ἐπενδύσεις.
- Οἱ καταναλωτές ἐπενδύουν τό χρηματικό τους πλεόνασμα σέ ἀναπτυσσόμενες Ἐταιρεῖες.
- Πλήρης ἀπασχόληση : Ἐργασία γιά κάθε ἓναν πού μπορεῖ νά ἐργασθεῖ.
- Οἱ δεῖκτες τῆς οἰκονομικῆς ἀνάπτυξης, τίθενται ἀπό τήν Κοινωνία.
- Τά ἐπιτόκια κειμένονται μακροπρόθεσμα, σχεδόν στό Μηδέν
- Ἡ Ἀρχή τοῦ Freiland, άποτρέπει τίς ὑψηλές τιμές τῆς γῆς.
- Οἰ τρομερές κοινωνικές ἀνισότητες, θά τερματιστοῦν.
- Μακροπρόθεσμα, λιγότερες ἐβδομαδιαῖες ὧρες ἐργασίας γιά ὃλους.
Gesell Silvio (1862-1930)
Ὁ Silvio Gesell πίστευε, ὃτι ἡ ἀργή κυκλοφορία τοῦ χρήματος, εἷναι ἡ κύρια αἰτία γιά τήν παραπαίουσα οἰκονομία. Τό χρῆμα ὣς μέσον συναλλαγῆς, ὁλοένα ἐξαφανίζεται ἀπό τά χέρια τῶν ἐργατῶν – παραγωγῶν καί συγκεντρώνεται στά χέρια τῶν λίγων, οἱ ὁποῖοι τό συσσωρεύουν, ἐκμεταλλεύονται τούς τόκους καί δέν τό ἐπιστρέφουν πίσω στήν ἀγορά. Κατ΄ αὐτόν δηλαδή, ὃσο περισσότερο χρῆμα ἒχουν, ὃσο τό δυνατόν περισσότεροι ἂνθρωποι – οἱ ὁποίοι τό κυκλοφοροῦν συνεχῶς – τότε ἡ Κοινωνία θά ἒχει ὑγιή ἀνάπτυξη καί εὐημερία. Κεντρικό στοιχεῖο στήν οἰκονομική σκέψη τοῦ Gesell, ἦταν ἡ χρήση ἑνός «φόρου ἀποταμίευσης». Ἡ ἀξιοπιστία μιᾶς τέτοιας ἰδέας ἐπιβεβαιώθηκε ἀπό τόν John Maynard Keynes τό 1936 στήν ἐργασία του ‘General Theory of Employment, Interest and Money’ ( Γενική Θεωρία τῆς Ἀπασχόλησης, Τόκοι καί Χρῆμα’) στό ὁποῖο ἒγραψε : «στό μέλλον ὁ κόσμος σίγουρα θά μάθει περισσότερα ἀπό τό πνεῦμα τοῦ Gesell, παρά ἀπό τό πνεῦμα τοῦ Marx. »
«Gesell’s chief-work is written in cool and scientific terms, although it is run through by a more passionate and charged devotion to social justice than many think fit for a scholar. I believe that the future will learn more from Gesell’s than from Marx’s spirit.»
«Η κύρια εργασία του Gessell είναι γραμμένη ψύχραιμα και με επιστημονικούς όρους, αν και διαπνέεται περισσότερο από μία παθιασμένη και υπεύθυνη αφοσίωση στην κοινωνική δικαιοσύνη απ’ ότι πολλοί πιστεύουν ότι θα ταίριαζε σε έναν μελετητή. Πιστεύω ότι οι μελλοντικές γενιές θα διδαχθούν περισσότερο από το πνεύμα του Gesell, παρά από εκείνο του Marx.»
Ἡ Ἰδέα
Ὁ M. Unterguggenberger ἦταν ἓνας δημιουργικός Δήμαρχος. Γιά χρόνια ὁ μελετοῦσε τό ἐρώτημα, τοῦ πῶς να βρεῖ νά κυκλοφορήσει χρήματα στήν ἀγορά , χωρίς νά δανειστεῖ ἀπό τίς τράπεζες καί χωρίς νά ἐπιβαρύνει οἰκονομικά τούς συμπολίτες του. Ξεκίνησε μέ τήν σκέψη τῆς ἒκδοσης ἑνός «Δημοτικοῦ Ὁμολόγου» μέ σκοπό νά μειώση τό βάρος τῶν ὑψηλῶν τόκων, ἀλλά ἡ ἰδέα του δέν ἀδειοδοτήθήκε ἀπό τίς Ἀρχές.
Μετά τήν ἀπόρριψη τοῦ αἰτήματός του, ἡ νέα του σκέψη, σαφῶς ἐπηρεασμένη ἀπό την Θεωρία τοῦ Gessel, ἦταν ὃτι : ἡ πόλις θά ἒπρεπε νά κυκλοφορήσει τό δικό της «χρῆμα», ὧστε νά πληρώσει γιά τίς ἀναγκαἰες κατασκευαστικές ἐργασίες καί οἱ ἐργάτες νά μπορούν νά ἀγοράζουν τά ἀπαραίτητα γιά τήν διαβίωσή τους, ἀγαθά.
Ὁ Michael Unterguggenberger με τους συνεργάτες του.
Ὃταν ἀποφάσισε νά προτείνει τήν φαεινή ἰδέα του, γνώριζε πόσο δύσκολο θά ἦταν νά πείσει ὃλα τά μέλη τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου καί μάλιστα τῆς ἀντιπολίτευσης νά συνεργαστοῦν ὃλοι μαζί. Στην προσπάθειά του αὐτή ὁ Δήμαρχος πήγαινε ἀπό πολίτη σε πολίτη, ἐξηγώντας το σχέδιο και τά πλεονεκτήματά του σε περίπτωση ἐφαρμογῆς του στο Woergl. Στό σύνολο τοῦ ἐγχειρήματός του βοηθήθηκε ἀπό ἀρκετούς συμπολίτες του, ὃπως ὁ Hans Burgstaller, ὁ Dr. Georg Stawa καί ὁ Matthias Riedelsperger. Κατάφερε ἒτσι νά πείσει ὁλόκληρο τό δημοτικό συμβούλιο , νά προχωρήσει χωρίς ἀναστολές. Ἒτσι κι ἀλλιῶς , τί εἶχαν νά χάσουν ? Μόλις κατάλαβε ὃ,τι διέθετε ἐπαρκή ὑποστήριξη, συγκάλεσε την Ἐπιτροπή Κοινωνικῆς Πρόνοιας στις 5 Ἰουλίου 1932.
Βάζοντας σέ ἐφαρμογή τήν παραπάνω θεωρία, ξεκίνησε τό πρόγραμμα τῶν Δημοτικῶν του ἒργων, δίνοντας ἐργασία σέ πολλούς ἐργαζόμενους καί ἐργολάβους, ξεκαθαρίζοντας ὃμως ὃτι, ἡ πληρωμή τους θά γινόταν με σελίνια , ὂχι ἐκτυπωμένα ἀπό τήν Ἐθνική Τράπεζα τῆς Αὐστρίας (Austrian National Bank) , ἀλλά ἀπό τόν Δῆμο τοῦ Wörgl.
Στίς 31 Ιουλίου 1932 ἐκτυπώθηκαν καί τέθηκαν σέ κυκλοφορία τά πρῶτα 1.800 σελίνια με την μορφή «Arbeitsbestätigungsscheine” ἢ “Γραμμάτια Πιστοποίησης Εργασίας”, γιά νά πληρωθοῦν οἱ μισθοί τῶν ἐργαζομένων στά ἒργα. Οἱ ἐργάτες ἐλάμβαναν ἑνα πιστοποιητικό ἐργασίας, σύμφωνα μέ τίς ὧρες ἐργασίας τους, κατ’ἀρχήν γιά τό 50% τῆς ἀμοιβῆς τους καί λίγους μῆνες ἀργότερα γιά τό 75%. Τά ὑπόλοιπα χρήματα τά ἐλάμβαναν στὀ τρέχον νόμισμα τῆς χώρας.
Τά “Γραμμάτια Πιστοποίησης Εργασίας”, ἦταν κάτι σάν ἓνα δωρεάν χρῆμα, διότι δέν εἶχαν ἀντίκρισμα σέ χρυσό, ἀπλῶς ἀναγνώριζαν τήν παροχή ἒργου πρός τήν Κοινότητα καί ἀναγράφονταν ἐπάνω ἡ ὀνομαστική τους ἀξία, τῶν 1, τῶν 5 και 10 σελινίων καί ἀποκτοῦσαν ἀξία, μόνον μετά τήν σφράγισή τους ἀπό τόν Δῆμο. Μέ τόν ἲδιο τρόπο ἐπίσης πληρώθηκε καί ἡ ἀξία τῶν ὑλικῶν, πού ἀναλώθηκαν τόν πρῶτο μῆνα στά δημοτικά ἒργα.
Τό ἐλεύθερο νόμισμα τοῦ Woergl , ὃ
πως ὀνομάστηκε, χρήσιμοποιήθηκε ὣς ἐνα τόπικό – συμπληρωματικό νόμισμα, γιά τήν πραγματοποίηση ἑνός κατασκευαστικοῦ προγράμματος ὑποδομῶν τοῦ Δήμου. Οἰ πολίτες ἐλάμβαναν ἑνα πιστοποιητικό ἐργασίας, τό ὁποῖο ἀντιστοιχοῦσε στά χρήματα τῆς ἐργασίας τους. Ὁ Unterguggenberger, προκειμένου νά ἀποφύγει τίς προστριβές μέ τήν κεντρική Κυβέρνηση καί τήν Ἐθνική Τράπεζα τῆς Αὐστρίας, ἒλαβε ὑπ’ὃψιν του τό παράδειγμα τῶν WÄRE-ban στήν Γερμανία τοῦ 1931, ὃταν ἡ Γερμανική Reichsbank ἀπαγόρευσε ἑνα πρόγραμμα ἀνταλλαγῆς προϊόντων, στό ὁποῖο συμμετεῖχαν περισσότερες ἀπό 1.οοο ἐπιχειρήσεις. Γιά τόν λόγο αὐτό, τό ἐλεύθερο νόμισμα τοῦ Woergl, βασίστηκε στό Αὐστριακό σελίνι, σέ μία προσπάθεια, νά εἶναι σύννομο μέ τό μονοπωλιακό καθεστώς ἒκδοσης χρήματος τῆς Ἐθνικῆς Τράπεζας τῆς Αὐστρίας.
Ἡ πίσω ὂψη κάθε γραμματίου περιεῖχε αὐτολεξί τήν ἀκόλουθη συγκινητική δήλωση, λόγια πού φαίνονται σάν νά γράφτηκαν σήμερα καί ὃμως γράφτηκαν τό 1932:
Ἡ πίσω ὂψις τοῦ ἐλεύθερου νομίσματος τοῦ Woergl
«Προς ἂπαντες τούς ἐνδιαφερομένους: Ὁ βραδύς ρυθμός κυκλοφορίας τοῦ χρήματος, ἐχει προκαλέσει μίαν πρωτοφανή ὓφεση τοῦ ἐμπορίου καί βύθισε ἑκατομμύρια άνθρώπους σέ άπόλυτη ἐξαθλίωση. Ἀπό οἰκονομικῆς ἀπόψεως, ἡ καταστροφή τοῦ κόσμου ἂρχισε! – Εἶναι καιρός πλέον, μέ ἀποφασιστική καί ἒξυπνη δράση, νά προσπαθήσουμε νά συγκρατήσουμε τήν πτωτική βουτιά τοῦ ἐμπορίου, οὐτως ὧστε, νά σωθεῖ ἡ ἀνθρωπότητα ἀπό ἀδελφοκτόνους πολέμους, χάος καί διάλυση. Οἱ ἂνθρωποι ζοῦν μέσα ἀπό τήν ἀνταλλαγή τῶν ὑπηρεσιῶν τους. Ἡ ὑποτονική κυκλοφορία ἒχει σταματήσει σἐ μεγάλο βαθμό αὐτή τήν ἀνταλλαγή καί ἒτσι ρίχνονται ἐκατομμύρια ἂνθρωποι πού θέλουν νά ἐργαστοῦν ἐκτός ἐργασίας – Πρέπει συνεπῶς, νά ἀναβιώσουμε αὐτήν τήν ἀνταλλαγή ὑπηρεσιῶν καί ἒτσι οἱ ἂνεργοι νά ἐπιστρέψουν στήν παραγωγική τάξη. Αὐτός εἶναι ὁ στόχος τοῦ πιστοποιητικοῦ ἐργασίας, πού ἐκδίδεται ἀπό τήν ἀγορά τῆς πόλεως τοῦ Wörgl: Νά μειώσει τά βάσανα καί τόν φόβο, νά προσφέρει ἐργασία και ψωμί».
Τά χρήματα τοῦ Wörgl
Ἃν καί ὁ κόσμος, ἐργάτες, καταστηματάρχες, ἀγρότες κλπ. στήν ἀρχή ἦταν ἐπιφυλακτικοί μέ τό ἐγχείρημα , οἱ φωνές καί ἡ φασαρία τῶν ἀνθρώπων οἱ ὁποῖοι ξαναεύρισκαν τίς χαμένες τους ἐργασίες, τά κατασκευαστικά ἒργα πού προχωροῦν, ἡ εἰκόνα τῶν ἀνθρώπων πού χρησιμοποιοῦν τό νέο «χρῆμα» καί πράγματι ἀγοράζουν ἀγαθά μ’αὐτό ἀπό τά τοπικά καταστήματα, οἱ ἂνδρες πού ξαναγεμίζουν τίς τοπικές μπυραρίες, τελικά τούς πείθουν. Μέ τό πέρασμα τοῦ χρόνου ἀκόμη καί οἱ πανδοχεῖς γειτονικῶν χωριῶν, ἀρχίζουν νά δέχονται τά Γραμμάτια Πιστοποιήσης Ἐργασίας.
Xορήγηση «Πιστοποιητικῶν» στούς Δημοτικούς Υπαλλ. τοῦ Woergl
Οἱ ἂνθρωποι πού πῆραν αὐτά τά νέα σελίνια, μποροῦσαν νά πληρώσουν τούς δημοτικούς τους φόρους, ἀλλά καί νά ἀγοράσουν ψωμί. Ὁ ἀρτοποιός παίρνοντας αὐτά τά σελίνια μποροῦσε νά ἀγοράζει ἀλεῦρι ἀπό τόν μυλωνά. Ὁ μυλωνάς ἀγόραζε σιτάρι ἀπό τόν γεωργό. Ὁ γεωργός ἀγόραζε ἐργαλεῖα ἀπό τόν σιδερά. Ὁ σιδεράς ἀγόραζε παπούτσια ἀπό τόν τσαγκάρη. Ὁ τσαγκάρης πλήρωνε τόν δάσκαλο πού ἒκανε μάθημα στά παιδιά του. Ὁ δάσκαλος ἀγόραζε ψωμί στόν ἀρτοποιό. Καί ὁ κύκλος κυκλοφορίας τοῦ χρήματος ἐπαναλαμβανότανε συνεχῶς καί καθημερινά σέ τέτοιο σημεῖο, ὧστε ἢδη τήν τρίτη μέρα, ὁ κύκλος ἐργασιών ὁλόκληρης τῆς πόλης νά εἶναι παραπάνω ἀπό 10πλάσιος ἀπό τα 1.800 σελίνια πού δόθηκαν στήν κυκλοφορία (ἀντιστοιχοῦσε δηλ σέ τζίρο 18.000 σελινίων), σέ σημεῖο νά ὑποπτεύονται κάποιοι, ὃτι κάποια σελίνια εἶχαν πλαστογραφηθεῖ.
Μ’αὐτόν τόν τρόπο, τό σύστημα ἀρχίζει νά αποκτᾶ μία δυναμική μορφή καί οἱ ἂνεργοι ἀπό τά γύρω χωριά ἒρχονται γιά νά δουλέψουν στο Wörgl. Ἐπίσης, οἱ παραγωγοί άπό τά γύρω χωριά πού εἶχαν τά προϊόντα τους ἀπούλητα (διότι μέχρι τώρα κανείς δέν εἶχε χρήματα γιά νά τά ἀγοράσει), ἐπιτέλους βρῆκαν ἀγοραστές στό Wörgl. Μέ τούς νέους ἐπισκέπτες στήν πόλη, διευρύνεται ἀκόμα περαιτέρω ἡ ἀγοραστική δύναμη, ἐνώ ταυτόχρονα αὐξάνεται καί ἡ παραγωγική δραστηριότητα. Οἱ ξένοι ἐργάτες εἰσπράτοντας τά σελίνια τοῦ Wörgl, δυνάμωναν καί τίς δικές τους τοπικές οἰκονομίες, ἐπεκτείνοντας τήν ἀνάπτυξη στά γύρω χωριά, ἀλλά τό ἲδιο τό Wörgl ἒβγαινε ἀλώβητο, ἀπό αὐτήν τήν ἒξοδο τοῦ χρήματος. Ὁ Δήμαρχος εἶχε ἓνα στρατηγικό πλεονέκτημα: Ἦταν αὐτός πού ἐκτύπωνε τό χρῆμα. Δέν ἦταν ἓνας ἰδιώτης τραπεζίτης μέ σκοτεινά συμφέροντα κυριαρχίας ἀπό πίσω του, ἀλλά ένας άνθρωπος στην υπηρεσία των πολιτών.
To κατάστημα της Rosa Unterguggenberger στό Woergl
Καί ἐπειδή ὃπως λένε, πίσω ἀπό κάθε ἐπιτυχημένο ἂνδρα ὑπάρχει μία ἰκανή σὐζυγος, αύτή ἦταν ἡ Rosa Unterguggenberger. Ἡ δεύτερη σὐζυγος του Δημάρχου, ἡ ὁποία τήν ἐποχή ἐκείνη διέθετε κατάστημα ρούχων στήν ἀγορά τής πόλεως καί ἦταν ἀπό τίς πρῶτες πού ἒκανε ἀποδεκτά τά Γραμμάτια Πιστοποιήσης Ἐργασίας, πληρώνοντας με αὐτά τούς δημοτικούς φόρους . Ἡ ἲδια φιλοξένησε στό σπίτι τοῦ Δημάρχου, πολλούς σημαντικούς ξένους ἐπισκέπετες, τούς ὁποίους ἐνημέρωνε γιά τό νέο «νόμισμα» καί τόν τρόπο λειτουργίας του, καθώς μιλούσε ἂπταιστα τήν γαλλική καί ἰταλική γλώσσα. Σήμερα τό κατάστημα ρούχων τῆς Κας Rosa Unterguggenberger, ἀνήκει καί χρησιμοποιεῖται ἀπό τό ἰνστιτοῦτο Unterguggenberger.
Οἱ ἀναγραφόμενες ἀξίες ὃμως ἀπό μόνες τους, δέν έξασφάλιζαν πώς τά «Πιστοποιητικά» θά ἀλλαζαν συνεχῶς χέρια μέ μεγάλη ταχύτητα, ὃπως ἐπιθυμοῦσε ὁ Δήμαρχος. Ἒτσι πρόσθεσε ἓναν ἐνδιαφέροντα προθεσμιακό ὃρο (ἀντιγράφοντας τήν Θεωρία τοῦ Gesell) : ὃποιος ἐπιθυμοῦσε νά παρακρατήσει τό Πιστοποιητικό πέραν τοῦ τέλους ἑκάστου μηνός, ἒπρεπε νά τό θεωρήσει στό Δημαρχεῖο , ἐπικολλώντας ἓνα χαρτόσημο πάνω στό Πιστοποιητικό γιά κάθε μῆνα παρακράτησης, τό ὁποῖο τό ἀγόραζε στήν ἀξία τοῦ 1% τῆς ὀνομαστικῆς ἀξίας τοῦ Πιστοποιητικοῦ. Μέ λίγα λόγια ὑπῆρχε μία λειτουργία ἀντίθετη ἀπό τόν τοκισμό, πού ἐπέτρεπε στό χρῆμα νά κυκλοφορεῖ συνεχῶς . Ὑπῆρχε δηλαδή ἀρνητικό ἐτήσιο ἐπιτόκιο 12% (1%/μῆνα γιά κάθε μήνα παρακράτησης). Ἂν π.χ κάποιος ἢθελε νά παρακρατήσει μία ἀξία Πιστοποιητικοῦ 5 Schilling, πέραν τοῦ μηνός, ἒπρεπε νά πληρώσει χαρτόσημο 5 Groschen (1 Schilling = 100 Groschen) γιά κάθε μῆνα παρακράτησης. Τελικά μέ τόν τρόπο αὐτό τό χρῆμα γινόταν σάν τόν σίδηρο : ἂρχιζε νά «σκουριάζει».
Τό ἐλεύθερο νόμισμα τοῦ Woergl μέ τά κουπόνια
Τα ἀρνητικό ἐπιτόκια – πού στή οὺσία ἦταν τό ἐπικωλλούμενο χαρτόσημο – ἐξασφάλιζε ὃτι θά παρέμεναν σε κυκλοφορία. Ὁ κόσμος δαπανοῦσε χρήματα, χωρίς νά σκεπτεται νά τά φυλάξει. Ἡ κοινωνία τοῦ Woergl δέχτηκε αὐξημένα φορολογικά ἒσοδα. Παρ’ ὃλα αὐτά προτιμοῦσαν νά πληρώνουν περισσότερους φόρους προκαταβολικά, παρά νά χάσουν σιγά-σιγά τήν ἀξία τῶν Πιστοποιητικῶν , παρακρατώντας τα. Μέ τήν σειρά τους, αὐτά τά χρήματα χρησιμοποιοῦντο για νέες ἐπενδύσεις τῆς κοινότητας, οἱ ὁποῖες παρήγαγαν νέες εὐκαιρίες καί νέα εἰσοδήματα.
Ἡ ἐπιτυχία τοῦ Wörgl
Ὁ ταμιευτήρας νεροῦ (πισίνα) γιά τήν ψυχαγωγία των τουριστῶν καί τῶν κατοίκων τοῦ Woergl
Τό 1932 χρησιμοποιήθηκαν 102.000 σελίνια γιά ἒργα ὑποδομῆς ὃπως ἀσφαλτόστρωση ὁδῶν, διόρυξη καναλιῶν, μία πίστα γιά χιονοδρομίες, ἒργα ὓδρευσης καί φωτισμοῦ, νέα δημόσια κτίρια καί ἓνας ταμιευτήρας νεροῦ. Τήν Ἀνοιξη τοῦ 1933 χρησιμοποιήθηκαν ἐπιπλέον 80.000 σελίνια γιά τήν κατασκευή μιᾶς γέφυρας πάνω ἀπό τό ποτάμι πού διέσχιζε τό Woergl, καθώς ἡ διάνοιξη καί κατασκευή μονοπατιῶν μέσα ἀπό τά δάση καί τά
Ἡ χιονοδρομική πίστα
φαράγγια γιά τουριστικούς σκοπούς, ἀναδασώσεις καί ἂλλες τουριστικές ὑποδομές, ἀφοῦ τό συγκριτικό πλεονέκτημα τῆς πόλης ἦταν ἡ φύση της καί οἱ συγκοινωνιακές ὑποδομές της. Σέ περίοδο 13,5 μηνῶν, πού διήρκεσε ἡ κυκλοφορία τοῦ νέου «νομίσματος», ὁ Δήμαρχος ἐκτέλεσε ὃλα τά ἐργα πού εἶχε σχεδιάσει.
Ἡ ἒκθεση πού θά διαβάσετε παρακάτω, συντάχθηκε ἀπό τόν Claude Bourdet (1909-1996), αὐτόπτη μάρτυρα, Καθηγητή Μηχανικῆς τοῦ Πολυτεχνείου τῆς Ζυρίχης καί τήν ἐποχή ἐκείνη ἐκπρόσωπο τοῦ υπ.Οικονομικῶν τῆς Γαλλίας, τῆς Κυβέρνησης τοῦ Λαικοῦ Μετώπου. Ὁ Bourdet ὑπῆρξε πολιτικός καί σπουδαία προσωπικότητα τῆς γαλλικῆς ἀντίστασης καί ἐπιβεβαιώνει μέ γλαφυρότητα τήν εἰκόνα τοῦ Wörgl το 1933:
«Ἐπισκέφθηκα τό Wörgl τόν Αὒγουστο τοῦ 1933, ἀκριβῶς ἓνα ἒτος μετά τήν ἒναρξη τοῦ πειράματος. Πρέπει νά ἀναγνωρίσουμε ὃτι τά ἀποτελέσματα ἀγγίζουν τά ὃρια τοῦ θαύματος. Οἱ δρόμοι, περιβόητοι γιά τήν ἂθλια κατάσταση τους, συναγωνίζονται τώρα τήν ἰταλική Autostrade (Ἰταλική Ἐθνική Ὁδό). Τό Συγκρότημα τῶν Δημαρχιακῶν γραφείων ἒχει ἀνακαινιστεῖ ὂμορφα, ὡς ἓνα γοητευτικό σαλέ μέ ἀνθισμένες γλαδιόλες. Μία νέα τσιμεντένια γέφυρα φέρει περήφανα τήν πλάκα: “Χτισμένο μέ δωρεάν χρήματα τό ἒτος 1933″. Παντοῦ βλέπει κανείς νέους φανοστάτες στούς δρόμους, καθώς καί ἓνα δρόμο μέ τό ὂνομά τοῦ Silvio Gesell. Οἱ ἐργαζόμενοι στά πολλά ἐργοτάξια εἶναι ὃλοι ἒνθερμοι ὑποστηρικτές τοῦ συστήματος τοῦ δωρεάν χρήματος. Στά καταστήματα τά γραμμάτια εἶναι ἀποδεκτά παντοῦ, παράλληλα μέ τά ἐπίσημα χρήματα. Οἱ τιμές δέν ἒχουν αὐξηθεῖ. Κάποιοι ὑποστήριξαν ὃτι τό σύστημα πού πειραματίστηκε στό Wörgl ἐμποδίζει τήν φορολογική ἰσότητα, γιατί ἐνεργεῖ σάν μία μορφή ἐκμετάλλευσης τοῦ φορολογουμένου. Φαίνεται νά ὑπάρχει ἓνα μικρό λάθος σέ αὐτόν τόν τρόπο σκέψης. Ποτέ στό παρελθόν δέν εἶδε κανείς τούς φορολογούμενους νά μήν διαμαρτύρονται ἒντονα κατά τήν ἀφαίρεση τῶν χρημάτων τους. Στό Wörgl κανείς δέν διαμαρτύρονταν. Ἀντίθετα, οἱ φόροι (σέ μορφή γραμματίων) καταβάλλονται ἐκ τῶν προτέρων στόν Δήμο. Οἱ ἂνθρωποι εἶναι ἐνθουσιασμένοι μέ τό πείραμα καί διαμαρτύρονται στήν Ἐθνική τους Τράπεζα, ἡ ὁποία
Ὁ Claude Bourdet
ἀντιτίθεται στήν ἒκδοση τῶν νέων αὐτῶν χαρτονομισμάτων (τῶν τοπικῶν γραμματίων). Εἶναι ἀδύνατον νά ἀποδώσει κανείς τήν γενική βελτίωση τοῦ Wörgl μόνο στή «νέα μορφή τῶν φόρων». Δεν μπορεῖ κανείς παρά νά συμφωνήσει μέ τόν Δήμαρχο, ὃτι τό νέο νόμισμα ἐκτελεῖ τήν λειτουργία του, πολύ καλύτερα ἀπό τό παλιό. Ἀφήνω στούς εἰδικούς γιά νά διαπιστωθεῖ ἐάν ὑπάρχει πληθωρισμός, παρά τήν κατά 100% κάλυψη τῶν βασικῶν καταναλωτικῶν ἀγαθῶν. Παρεμπιπτόντως, αὐξήσεις τῶν τιμῶν – τό πρῶτο σημάδι τοῦ πληθωρισμοῦ, δέν ἐμφανίζονται. Ὃσον ἀφορᾶ τήν οἰκονομία, μποροῦμε νά ποῦμε ὃτι τό νέο νόμισμα εὐνοεῖ τήν ἐξοικονόμηση κατά κυριολεξία καί ὂχι τήν ἀποθησαύριση τοῦ χρήματος. Δεδομένου ὃτι τά χρήματα χάνουν τήν ἀξία τους κρατώντας τα σπίτι, μπορεῖ κανείς νά ἀποφύγει τήν ὑποτίμηση αὐτή ἐπενδύοντάς τα σέ μία τράπεζα καταθέσεων. Το Wörgl έχει γίνει ἑνα είδος προσκυνήματος γιά τούς μακρο-οικονομολόγους ἀπό διάφορες χῶρες. Ὁ καθένας μπορεῖ νά τούς ἀναγνωρίσει ἀμέσως, ἀπό τίς ἐκφράσεις τους, κατά τήν συζήτηση τους στουύς ὂμορφους δρόμους τοῦ Wörgl ἢ ἐνῶ κάθονται στά τραπέζια τῶν ἐστιατορίων. Ὁ πληθυσμός τοῦ Wörgl μέ χαρά, περήφανος γιά τήν φήμη τους, τούς καλωσορίζει θερμά.»
Ἡ ἀνεργία μειώθηκε στό Woergl κατά 16%, ὃταν στήν ὑπόλοιπη Αὐστρία παρέμενε άνοδική, μέ ρυθμό 19%. Κατά μέσον ὃρον κυκλοφοροῦσαν 5.490 σελίνια Γραμματίων Πιστοποίησης Ἐργασίας, πού ἀντιστοιχοῦσε μόνο σέ 1,30 σελίνια /κάτοικο. Τήν ἰδια στιγμή ἡ Ἐθνική Τράπεζα τῆς Αὐστρίας κυκλοφοροῦσε σέ ἐπίσημο νόμισμα 158,76 σελίνια /κάτοικο. Κάθε ἐπίσημο αὐστριακό σελίνι ὁδηγοῦσε σέ πωλήσεις ἀγαθῶν ἀξίας 8,55 σελινίων, ἐνῶ τήν ἲδια ἐποχή, τό ‘Eλεύθερο Νόμισμα τοῦ Woergl δημιουργοῦσε ἓνα κοινωνικό προϊόν 73 σελινίων (στοιχεῖα ἀπό τήν διατριβή τοῦ Thomas Wendel).
Στό ἐγχείρημα ἐλαβε μέρος καί τό τοπικό συνεταιριστικό Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο μέ τήν ἐπωνυμία Girozentrale der österreichischen Genossenschaften, πού συστήθηκε τό 1927 καί ἀργότερα μετασχηματίστηκε στήν τράπεζα Raiffesenkasse. Τό Ταμιευτήριο ἐξεδιδε δάνεια στους τοπικούς ἐπιχειρηματίες γιά ἀγορά ἀγαθῶν ἀπό ἂλλα μέρη, μέ τόκο 6% (ἒξω ἀπό τό σελίνι καί μέ τή κάλυψη τοῦ Ἐλεύθερου Νομίσματος). Ὁ τόκος χρησιμοποιεῖτο για κοινωνικές παροχές, ὃπως ἂλλωστε γινόταν μέ κάθε ἒσοδο πού δημιουργοῦνταν ἀπό τήν ἐφαρμογή τοῦ Ἐλεύθερου Χρήματος τοῦ Woergl (χαρτόσημα μηνιαίας χρέωσης 1%, προμήθεια μετατροπῆς σέ σελίνι 2% κ.α)
Ὁ Fritz Schwarz, σύγχρονος μάρτυρας τῆς ἐποχῆς τοῦ Ἐλεύθερου Νομίσματος τοῦ Woergl, ἒγραφε τό 1951 στό βιβλίο του «Τό Πείραμα τοῦ Woergl » (Das Experiment von Wörgl) , ὃτι τά 5.490 σελίνια τοῦ Ἐλεύθερου Νομίσματος, πού κυκλοφοροῦσαν χρησιμοποιήθηκαν 464 φορές γιά πληρωμές, κατά τήν διάρκεια τῶν 13,5 μηνῶν τοῦ ἐγχειρήματος ἠ 416 φορές τόν χρόνο. Τό ἀποτέλεσμα ἦταν νά δημιουργηθεῖ ἓνας συνολικός τζίρος (συνολική ζήτηση) 2.547.360 σελινίων , πού παρέμενε ἀποκλειστικά στά ὃρια τοῦ Δήμου, ἀφοῦ τό Ἐλεύθερο Νόμισμα κυκλοφοροῦσε ἀπό τόν Δῆμο στούς ἐργάτες, ἐμπόρους, ἐπαγγελματίες, χονδρεμπόρους καί πάλι πίσω στόν Δῆμο.
Ὁ Dr. Silvio Unterguggenberger, γυιός τοῦ Δημάρχου Michael Unterguggenberger, ὑπολόγισε βασιζόμενος σέ στοιχεῖα τοῦ Fritz Schwarz ὃτι, γιά τά ἒτη 1932/1933 δημιουργήθηκε ἀγοραστική δύναμη σέ τιμές 1998, ἀξίας 63.684.000 σελινίων ἢ ἀντίστοιχα σέ Ευρώ 5.0000.000 €. ( “Wörgler Heimatbuch” ἐρμην. σημ. 1998).
Πολιτικά ἡ ὑπόλοιπη Αὐστρία παρέμενε ὃλο καί περισσότερο πολωμένη. Στό Woergl, ὃμως δημοκράτες καί συντηρητικοί γιόρταζαν μαζί (καί μποροῦμε νά ὑποθέσουμε, γενναιόδωρα), τήν ἐπιτυχία τοῦ πειράματός τους. Γιατί νά ἀσχολοῦνται μέ ἰδεολογικές διαφορές, ὃταν μαζί ἒχουν πετύχει τέτοια οἰκονομικά ἀποτελέσματα ? Ὃλο καί περισσότερος κόσμος ἒδειχνε τό ἐνδιαφέρον του γιά τήν προσπάθειά τους, περιλαμβανομένων τῶν Ἐθνικῶν Μέσων Ἐνημέρωσης καί τοῦ Διεθνοῦς Τύπου. Ἦταν ἡ ἐποχή πού ή βερολινέζικη ἐφημερίδα “12 Uhr Blatt” , ἀποτυπωνοντας τήν εἰκόνα πού εἶχε ἡ Εὐρῶπη γιά τό Woergl, ἒγραφε στίς 18 Ἀπριλίου 1933 γιά τό «Θαῦμα τοῦ Woergl» .
Τόν Ἰανουάριο τοῦ 1933, τό νέο οἰκονομικό σύστημα ἐπεκτείνεται στήν γειτονική πόλη τῆς Kirchbühl καί σύντομα ἐπεκτάθηκε μέ ἐπιτυχία σέ ἒξι ἀκόμα γειτονικά χωριά. Τόν Ἰούνιο τοῦ 1933, ὁ Δήμαρχος τοῦ Wörgl συναντήθηκε μέ ἐκπροσώπους ἀπό 170 διαφορετικές πόλεις τῆς Αὐστρίας, πού ἐνδιαφέρονταν γιά τήν γενικευμένη ἐφαρμογή τοῦ συστήματος καί στίς πόλεις τους.
Ὁ Γάλλος πρωθυπουργός Eduard Dalladier, ἒκανε ἐπίσης μία εἰδική ἐπίσκεψη γιά νά ἰδεῖ, ἰδίοις ὂμμασι, το “θαῦμα του Wörgl”.
Woergl καί Η.Π.Α
Ἐκεῖ ὃμως πού ἡ ἐφαρμογή τῶν Γραμματίων Πιστοποιήσης Ἐργασίας ἒφτασε πολύ κοντά στό νά γίνει ἐπίσημη νομισματική πολιτική ἦταν στίς Η.Π.Α. Ἀκόμα καί τό Ἀμερικανικό Κονγκρέσο δέχθηκε ἀναφορές γιά τίς φαινομενικά θαυματουργές ἐξελίξεις στίς Αὐστριακές Ἃλπεις. Ὁ καθηγητής τοῦ πανεπιστημίου τοῦ Yale, Irving Fisher , ὁ ὁποῖος μελέτησε τούς πιό διαπρεπεῖς ἀμερικανούς οἰκονομολόγους τῆς ἐποχῆς του, ἒγραψε ἓνα κλασσικό βιβλίο σχετικά μέ τά Ἐπιτόκια καί ἦταν πεπεισμένος ὃτι τά «Σφραγισμενα Γραμμάτια» (λόγω τοῦ χαρτοσήμου μηνιαίας ἐπιβάρυνσης που ἐπικολλεῖτο), ἦταν ἡ λύση γιά τήν ἒξοδο ἀπό τήν ὓφεση. Πράγματι φέρεται νά δηλωσε ὃτι » Ἡ σωστή ἐφαρμογή τῆς πολιτικῆς τῶν Σφραγισμένων Γραμματίων, θά λύσει τήν κρίση πού προκαλεῖ ἡ ὓφεση στίς ΗΠΑ, σέ μόλις τρεῖς ἐβδομάδες«!!
Ὁ τότε ὑφυπουργός οίκονομικῶν τῶν ΗΠΑ, 
Dean Acheson, ἐντυπωσιασμένος ἀπό τίς ἀπόψεις τοῦ Fisher, ζήτησε τήν γνώμη καί τοῦ Russel Sprague, ἑνός διαπρεποῦς καθηγητή τοῦ πανεπιστημίου τοῦ Harvard .
Ὁ Sprague ἀπεφάνθη ὃτι, αὐτή ἡ νομισματική προσέγγιση πράγματι θά μποροῦσε νά καταφέρει νά βγάλει τίς ΗΠΑ ἀπό τήν ὓφεση, ὡστόσο θά εἶχε πολιτικές συνέπειες, τίς ὁποῖες θά ἐπιθυμοῦσε νά συζητήσει, ὁ ἲδιος μέ τόν Πρόεδρο τῶν ΗΠΑ.
Λίγο ἀργότερα, ὁ τότε Πρόεδρος Roosevelt σέ λόγο του, ἀνακοίνωσε μία σειρά ἀπό ἐντυπωσιακά συγκεντρωτικές πρωτοβουλίες γιά τήν καταπολέμηση τῆς κρίσης. Ἐπίσης στό πλαίσιο τῆς πολιτικῆς του, τοῦ New Deal ἀνακοίνωσε, ὃτι μέ προεδρικό διάταγμα θά ἐπιτρέπετο νά θέτει ὑπό ἀπαγόρευση κάθε «ἐναλλακτική μορφή χρήματος» ἀκόμη καί σέ περιπτώσεις ἒκτακτης ἀνάγκης. Εἶνα προφανές ὃτι τό Τραπεζικό κατεστημένο δέν εἶχε σκοπό να ἀνέχθεὶ τέτοιου είδους νομισματικές «πρωτοβουλίες» καί μάλιστα στήν «ἓδρα» του, τίς ΗΠΑ.
Τό ἐνδιαφέρον εἶναι ὃτι σήμερα, ὑπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες ὡς πρός τό, ἂν ἡ πολιτική τοῦ New Deal βοήθησε τίς ΗΠΑ να βγοῦν ἀπό την Μεγάλη Ὓφεση ἢ συνέβαλε περισσότερο στό νά προετοιμάσει γιά τόν Δεύτερο Π.Π , τόσο τήν οἰκονομία τῶν ΗΠΑ, ὃσο καί αὐτῶν τῆς Γερμανίας/Αυστρίας.
Ἡ καινοτόμος καθιέρωση τοῦ τοπικοῦ νομίσματος τῶν » Σφραγισμενων Γραμματίων Πιστοποίησης Ἐργασίας», ὃπως αὐτά τοῦ Woergl, ὁδηγοῦν ἀναπόφευκτα σέ μία ἀποκέντρωση καί ἀποδυνάμωση τῶν κεντρικῶν ἐξουσιῶν , πρός ὂφελος τῶν τοπικῶν κοινωνιῶν . Κυβερνήσεις καί Κεντρικές Τράπεζες παραδοσιακά, ἐναντιώνονται «μανιωδῶς» σέ τέτοιου εἲδους πρωτοβουλίες, ἀδιαφορώντας ἂν ἡ στάση τους βαίνει εἰς βάρος τῶν Κοινωνιῶν.
….Τό τέλος
Ὁ M. Unterguggenberger ἦταν ἓνας δημιουργικός Δήμαρχος. Ξεκίνησε μέ τήν ἰδέα ἑνός «Δημοτικοῦ Ὁμολόγου» μέ σκοπό νά μειώση τό βάρος τῶν ὑψηλῶν τόκων, ἀλλά ἡ ἰδέα του δέν ἀδειοτοθήκε ἀπό τίς Ἀρχές. Μετά ἀπ’αὐτό κατέθεσε ἓνα ψήφισμα στό Αὐστριακό Κοινοβούλιο γιά τήν νομιμοποίηση τοῦ Ἐλεύθερου Νομίσματος, ὡς, μἰα στοιχειώδη, προσωρινή βοήθεια κατά τήν διάρκεια τῆς οἰκονομικῆς κρίσης, ἀλλά καί αὐτή του ἡ προσπάθεια ἐπίσης δέν καρποφόρησε.
Κατόπιν τούτου ὁ Δήμαρχος ἀπαίτησε μία Αὐτόνομη Πολιτεία τοῦ Wörgl , ἀλλά οἱ Ὁμοσπονδιακές Ἀρχές καί ἡ Ἐθνική Τράπεζα τῆς Αὐστρίας ἂσκησαν ἀκόμη μεγαλύτερη πίεση κατά τοῦ Δημάρχου. Ἒγκαιρα στίς 21 Ἰουλίου 1932, πρίν ὁλοκληρωθεῖ τό σχέδιο τῶν κατοίκων τοῦ Woergl, ἡ Κεντρική Τράπεζα τῆς Αὐστρίας ἒλαβε μέτρα προκειμένου νά σταματήσει μιά καί καλή τό ζήτημα τοῦ νέου νομίσματος. Ὡστόσο ὁ Περιφερειάρχης τῆς περιφέρειας τοῦ Τυρόλο ἀρνηθηκε απερίφραστα νά ἐκτελέσει τίς ἀποφάσεις τοῦ Ὑπ. Οἰκονομικῶν τῆς Βιέννης. Ὁ Unterguggenberger ἀρνήθηκε νά ἀπαντήσει στήν δεύτερη ἐντολή πού τοῦ δόθηκε, αὐτή τήν φορά ἀπ’ εὐθείας ἀπό τήν Καγκελλαρία. Προσπάθησε καί ἐξάντλησε κάθε νόμιμο καί ἒνδικο μέσον προκειμένου νά διασώσει τήν ἐπιτυχία τοῦ ἐγχειρήματός του, ἀλλά κάτι τέτοιο δέν στάθηκε δυνατό μπροστά στήν ἰσχύ τοῦ κράτους καί τῆς Κεντρικῆς Αὐστριακῆς τράπεζας. Δέν κάνει ἐντύπωση συνεπῶς ὁ πρωτοσέλιδος τίτλος τῆς τοπικῆς ἐφημερίδας, μέ τό ἐρώτημα : » Ἐλεύθεροι Πολίτες ἢ ὑπηρέτες τῆς Κεντρικῆς Τράπεζας ?».
Αὐτό ἦταν. Τήν 1η Σεπτεμβρίου τοῦ 1933 σταμάτησε ἡ κυκλοφορία τῶν Γραμματίων Πιστοποίησης Ἐργασίας, παρά τήν ἀνάπτυξη πού δημιούργησε καί τά καλά πού ἒφερε στήν κοινωνία τῆς περιοχῆς τοῦ Woergl καί τούς ἀνθρώπους του. Τό Woergl ἒπρεπε νά σταματήσει ἂμεσα τό πρόγραμμα, καθώς οἱ Ἁρχές ξεκαθάρισαν ὃτι τό ἐπόμενο βῆμα θά ἦταν ἡ στρατιωτική ἐπέμβαση κατά τοῦ Woergl. Τά τελευταία «Πιστοποιητικά Ἐργασίας» ὑπογράφηκαν ἂρον-ἂρον καί τό πρόγραμμα ἒλαβε τέλος.
Ἐν τῶ μεταξύ ἀπ’τήν ἀρχή τοῦ ἐγχειρήματος , ἡ Αὐστριακή Ἐθνική Τράπεζα, ἀπ’τήν πλευρά της, πανικόβλήτη, στό ἐνδεχόμενο τό πείραμα τοῦ Wörgl νά ἐπεκταθεῖ σέ ὃλη τήν Αὐστρία -καί ὂχι μόνο – ἀποφάσισε νά διεκδικήσει τά μονοπωλιακά «δικαιώματα» της, ἀπαγορεύοντας τά «ἐναλλακτικά» νομίσματα καί προσφεύγοντας στήν Δικαοσύνη.
Ἒως τό τέλος τοῦ 1933 τά δικαστήρια εἶχαν βγάλει ἀποφάσεις ὑπέρ τῆς Ἐθνικῆς Τράπεζας τῆς Αὐστρίας καί καταδίκαζαν τό πείραμα τοῦ Unterguggenberger, ὡς ποινικό ἀδίκημα. Τελικά, στίς 18 Νοεμβρίου 1933, μέσα σέ μεγάλη διεθνή άνησυχία, ἡ ὑπόθεση ἒφτασε ἐνώπιον τοῦ Ἀνώτατου Διοικητικοῦ Δικαστηρίου τῆς χώρας, τό ὁποῖο καί ἐπικύρωσε τό μονοπωλιακό δικαίωμα τῆς Κεντρικῆς Τράπεζας, γιά τήν προνομιακή ἒκδοση νομίσματος. Ὁ Δικαστής ὡστόσο διευκρίνησε, ὁ,τι ὂφειλε νά ἀποφασίσει γιά τήν νομιμότητα τοῦ προγράμματος καί ὂχι γιά τό ἐρώτημα ἂν αὐτό ἦταν ἢ ὂχι οἰκονομικά δικαιολογημένο.
Ὁ Unterguggenberger ἀπαντώντας στήν κρατική «ἐπιθετικότητα» κατά τοῦ προγράμματος σημείωσε : » Προέβλεψα ὃτι τό σχέδιό μας στό τέλος θά ἀπαγορευτεῖ. Παρ’ ὃλα αὐτά τό ἐκανα θέλωντας νά δείξω στόν κόσμο, ὃτι μπορεῖ νά έφαρμοσθεῖ μέ ἐπιτυχία.Τό ἀπέδειξα, τόσο στόν ἐαυτό μου, ὃσο καί στόν κόσμο ! Τώρα πλέον αὐτό τό ὃραμα πρέπει νά ὡριμάσει στίς σκέψεις τῶν ἀνθρώπων! Ἀρχικά, βρέθηκε σέ κίνδυνο νά ἀπαγορευτεῖ, ἀκόμη καί καί ἡ καθιέρωση τοῦ σιδηροδρόμου !«.
Μαζί μέ τό καινοτόμο νόμισμα ὃμως, σταμάτησε καί ἡ παραγωγή πλούτου καί ἡ εὐημερία. Οἱ ἂνθρωποι ἒχασαν τίς ἐργασίες τους, ἡ κατανάλωση μειώθηκε, οἱ ἐταιρεῖες ἀγωνίζονταν νά ἐπιβιώσουν καί τό καθοδικό σπιράλ συνεχίστηκε. Ἡ πολιτική πόλωση στήν Αὐστρία βρισκόταν στήν κορυφωσή της. Τό ἲδιο τὠρα καί στό Woergl.
Τό Wörgl γρήγορα ἐπανῆλθε στήν ἀνεργία τοῦ 30%. Κοινωνική ἀναταραχή ἐξαπλώθηκε γρήγορα σέ όλόκληρη τήν Αὐστρία, διότι οἱ ἁπλοί ἂνθρωποι δέν καταλάβαιναν γιατί ἡ Κυβέρνησή τους καί ἡ Δικαιοσύνη, πού ὑποτίθεται ὃτι ἐξυπηρετοῦν τά συμφέροντα τῶν πολιτῶν, δέν τούς ἀφήνει νά ἐξασκούν τήν δοκιμασμένη λύση, πού ἀνακάλυψαν στήν ἀντιμετώπιση τῆς ὑφέσεως, ἀλλά τούς ἐπιβάλει τά δικά της μέτρα πού ἀποδεδειγμένα, ὃπως καί πρίν τούς ξαναβύθισε στήν φτώχεια καί τήν άνέχεια.
Μετά ἀπό 6 μῆνες ἡ Αὐστρία βρισκόταν σέ ἐμφύλιο. Τό πείραμα τοῦ Woergl ἀποτελεῖ ἀκόμη ἀντικείμενο διαμάχης μεταξύ τῶν εἰδικῶν, πού τίς περισσότερες φορές εἶναι περισσότερο ἰδεολόγοι, παρά πραγματιστές. Ὁρισμένοι πιστεύουν, ὁτι ἂν τό πείραμα δέν διακόπτονταν, ἡ ἐπιτυχία θά ἦταν ἀκόμη μεγαλύτερη καί θα ἀποτελοῦσε ἓνα νέο ἐργαλεῖο στά χέρια τῶν εἰδικῶν σέ περιόδους κρίσεων. Ἂλλοι πιστεύουν ὃτι σταμάτησε τήν κατάλληλη στιγμή, πρίν προξενήσει κάποια βλάβη στό οἰκονομικό σύστημα.
Γιά τήν ταπεινότητά μου ὑπάρχει καί μία τρίτη ἐκδοχή. Τό παγκόσμιο τραπεζικό κατεστημένο, πού ἀπό τά τέλη τοῦ 19ου αἰ. διεκδικοῦσε ἢδη τήν ἀποκλειστικότητα στήν ἒκδοση χρήματος, ἐλέγχοντας τίς ἰδιωτικές κεντρικές Τράπεζες, ἀρκετῶν χωρῶν, δέν ἦταν πρόθυμο νά ἀφήσει «παραθυράκια» στά σχέδιά του, οὒτε νά ἐπιτρέψει «κακά» παραδείγματα νά διευρυνθοῦν καί νά κυριαρχήσουν. Ἃς θυμηθοῦμε τόν ἀφορισμό τοῦ Thomas Jeferson, τρίτου προέδρου τῶν ΗΠΑ, τό 1802:
«Πιστεύω ὃτι τά τραπεζικά ἰδρύματα εἶναι περισσότερο ἐπικίνδυνα γιά τίς ἐλευθερίες μας , ἀπ’ ὃσο οἱ ἐτοιμοπόλεμες στρατιές. Ἐάν ὁ ἀμερικανικός λαός ἐπιτρέψει κάποτε στίς ἰδιωτικές τράπεζες νά ἐλέγξουν τήν χρηματική ρευστότητα, πρῶτα μέ τόν πληθωρισμό καί ὓστερα μέ τήν ὓφεση, οἱ τράπεζες καί οἱ ἐπιχειρήσεις πού ἀναπτύσσονται γύρω ἀπό αὐτές, θά στερήσουν ἀπό τόν λαό ὃλη τήν περιουσία του, ὡς ὃτου τά παιδιά του ξυπνήσουν ἂστεγα στήν γῆ, πού οἱ πατέρες τους πάτησαν».
Δέν ἦταν ὃμως μόνο αὐτός. Λίγα χρόνια χρόνια ἀργότερα κατά τήν διάρκεια τοῦ ἀμερικανικοῦ ἐμφυλίου πολέμου, ὁ Abraham Linkoln, 16ος Πρόεδρος τῶν ΗΠΑ, στήν προσπάθειά του να βρεῖ χρήματα γιά τόν στρατό τῶν Βορείων, πιέστηκε νά δανειστεῖ ἀπό τους Τραπεζίτες μέ ἐπιτόκιο 36%, ὃταν οἱ ἲδιοι δάνειζαν τό Κράτος μέ 24%. (!!) “Έχω δύο μεγάλους ἐχθρούς. Τό στρατό τῶν Νοτίων μπροστά μου καί τό στρατό τῶν τραπεζιτῶν πίσω μου. Ἀπό τούς δύο αὐτούς ἐχθρούς ὁ χειρότερος εἶναι ὁ πίσω μου”, δήλωσε ὁ Linkoln. Μετά τη δολοφονία του, τό 1865 καί μέχρι τήν δολοφονία τοῦ Προέδρου John. F. Kennedy, κανένας ἂλλος πρόεδρος τῶν ΗΠΑ, δέν τόλμησε νά ἀρνηθεῖ νά δανειστεῖ ἡ χώρα ἀπό τούς τραπεζίτες καί νά μήν τούς πληρώνει τόκο.
Καί ὃταν ἀναφέρομαι σέ «παγκόσμιο τραπεζικό κατεστημένο» , αὐτό ἒχει ὀνοματεπώνυμα καί δέν ἀφορᾶ καμία ἀόριστη θεωρία ἢ εἰκασία. (βλ. τό Καρτέλ τοῦ Χρήματος).
Ὃπως καί νά ἒχει, τό πείραμα ἒφερε ἓνα φῶς αίσιοδοξίας σέ δύσκολες ἐποχές καί ἲσως γι’αὐτό ὀνομάστηκε «θαῦμα» : Τό θαῦμα τοῦ Woergl.
Τό 1938 ὁ Χίτλερ προχώρησε στήν προσάρτηση τῆς Αὐστρίας (χωρίς νά βρεῖ τήν παραμικρή πολεμική ἀντίσταση) καί ἓνας ἀπό τούς λόγους γιά αὐτό, ὑπῆρξε τό γεγονός ὃτι πολλοί ἂνθρωποι τόν εἶδαν, ὡς τόν οἰκονομικό καί πολιτικό σωτήρα τους. Ἀκολούθησε ὁ 2ος Π.Π καί τό πείραμα τοῦ Wörgl ἒμεινε στήν Ἱστορία.
Josiah Charles Stamp.(1880-1942) Οἰκονομολόγος Διοικητής Τραπέζης Ἀγγλίας.
Ὃσο γιά τήν στάση τῶν Κεντρικῶν Τραπεζῶν διαχρονικά, αὐτές πού «θεσμικά» ἀσκοῦσαν καί ὃσες ἀκόμη ἀσκοῦν τό ἐκδοτικό δικαίωμα, ἀποκαλυπτικός εἶναι ἓνας παλιός τραπεζίτης, διοικητής καί πρόεδρος της τράπεζας τῆς Αγγλίας (1928) , πρόεδρος τῆς ἐπιτροπῆς Φορολογίας καί Δημοσίου Χρέους τῆς Μ.Βρετανίας, ὁ βαρῶνος Josiah Charles Stamp. Στήν ἐποχή του, ἐθεωρεῖτο Gourou σέ θέματα φορολόγησης καί Δημοσίου Χρέους. Σύμφωνα μέ τόν Josiah C. Stamp:
“Το σύγχρονο τραπεζικό σύστημα κατασκευάζει χρῆμα ἀπό τό τίποτα. Ἡ διαδικασία εἶναι ἲσως τό πιό ἐκπληκτικό κομμάτι ταχυδακτυλουργίας πού ἐφευρέθηκε ποτέ. Τό τραπεζικό σύστημα συνελήφθη μέσω τῆς ἀδικίας καί γεννήθηκε στήν ἁμαρτία. Οἱ τραπεζίτες κατέχουν τήν Γῆ. Πάρτε τους τήν Γῆ, ἀλλά ἀφῆστε τους τήν δύναμη νά δημιουργοῦν χρῆμα καί μέ τό πάτημα ἑνός στυλό, θά δημιουργήσουν ἀρκετό χρῆμα γιά νά τήν ἀγοράσουν πίσω ξανά! Στερῆστε τους αὐτή τήν μεγάλη δύναμη νά δημιουργοῦν χρῆμα καί ὃλες οἱ μεγάλες περιουσίες ὃπως ἡ δική μου, θά ἐξαφανιστοῦν καί ὀφείλουν νά ἐξαφανιστοῦν, γιατί τότε θά εἲχαμε ἓναν καλύτερο καί πιό εὐτυχισμένο κόσμο γιά νά ζοῦμε. Ὃμως, ἂν θέλετε νά συνεχίζετε νά εἶστε σκλάβοι τῶν τραπεζιτῶν καί νά πληρώνετε τό κόστος τῆς δικῆς σας σκλαβιᾶς, τότε ἀφῆστε τούς τραπεζίτες νά συνεχίζουν νά δημιουργοῦν χρῆμα καί νά ἐλέγχουν τήν πίστωση!”
“The modern banking system manufactures money out of nothing. The process is perhaps the most astounding piece of sleight of hand that was ever invented. Banking was conceived in iniquity and born in sin. Bankers own the Earth. Take it away from them but leave them the power to create money, and, with the flick of a pen, they will create enough money to buy it back again. Take this great power away from them and all great fortunes like mine will disappear and they ought to disappear, for then this would be a better and happier world to live in. But, if you want to continue to be the slave of the bankers and pay the cost of your own slavery, then let the bankers continue to create money and control credit.”
Πηγές :
http://www.austrianinformation.org/
http://www.xecnet.com/complem.htm
http://www.unterguggenberger.org/
«The Power of Demurrage: the Wörgl Phenomenon.»
«The Wörgl Experiment: Austria (1932–1933)»; the story of the “miracle of Wörgl” as told in The Future of Money, pp. 153–155.
«A French View Of The Woergl Experiment: A New Economic Mecca,» by M. Claude Bourdet. Originally published in Annals of Collective Economy, Geneva, Switzerland, 1934.
Austrian Places: The Woergl Experiment, by Markus Reiterer
The Wögl Experiment With Depreciating Money, by Alex Von Muralt (Zurich-Vienna). Originally published in Annals of Collective Economy, Geneva, Switzerland, 1934.
A Strategy for a Convertible Currency, by Bernard A. Lietaer, July 1990. (Note: This article has been published in ICIS Forum, Vol. 20, No.3, International Center for Integrative Studies, New York, July 1990, pp. 59–72).
A) TEDxBlackRockCity – Hollis Doherty, «The Woergl Experiment and the Evolution of Money.»
B) Description of the Wörgl Experiment
E) The Wörgl
G) Laboratory readings: «Wörgl’s Stamp Scrip—The Threat of a Good Example?»
H) «Stamp Scrip,» by Irving Fisher, LL.D. (Professor of Economics, Yale University; assisted by Hans R. L. Cohrssen and Herbert W. Fisher), New York; Adelphi Company, 1933.
ΟΒΟΛΟΣ 